सरकारी योजना Channel Join Now

पक्ष्याची संपूर्ण माहिती Birds Information In Marathi

Birds Information In Marathi आजच्या ह्या लेखात आपण पक्षी ह्या विषयाबद्दल सविस्तर माहिती पाहणार आहोत. तर सुरवात करूयात आजच्या ह्या लेखाला.

Birds Information In Marathi

पक्ष्याची संपूर्ण माहिती Birds Information In Marathi

पक्षी गट आणि प्रजाती:

आपल्या ग्रहावर पक्ष्यांच्या मोठ्या प्रमाणात प्रजाती आहेत. प्रजातींची संख्या ९००० ते सुमारे १०००० वैयक्तिक प्रजाती आहे जी २२७ पेक्षा जास्त पक्षी कुटुंबांशी संबंधित आहेत. राखाडी कबूतरांपासून रंगीबेरंगी पोपटांपर्यंत आणि मोठ्या शहामृगांपासून लहान मधमाशी हमिंगबर्ड्सपर्यंत पक्षी वेगवेगळ्या रंगात आणि आकारात येतात.

पक्ष्यांचे विविध प्रकार आहेत, उदाहरणार्थ, इमूसारखे उड्डाण न करणारे पक्षी , हेरॉनसारखे वेडिंग पक्षी आणि पेंग्विनसारखे पोहणारे पक्षी. खाली तुम्हाला पक्ष्यांची काही सामान्य माहिती आणि आपल्या ग्रहावर राहणाऱ्या पक्ष्यांच्या काही वेगळ्या प्रकारांची माहिती मिळेल.

पक्षी म्हणजे काय?

पक्षी हा एक हलका पण आश्चर्यकारकपणे लवचिक प्राणी आहे जो सुमारे १५०-२०० दशलक्ष वर्षांपूर्वी जुरासिक काळात  डायनासोरपासून विकसित झाला होता. बहुतेक जीवाश्मशास्त्रज्ञ पक्ष्यांना डायनासोरचे एकमेव क्लेड मानतात जे अंदाजे ६५.५ दशलक्ष वर्षांपूर्वी क्रेटेशियस-तृतीय विलुप्त होण्याच्या घटनेतून वाचले होते.

पक्षी हे एंडोथर्मिक (उबदार रक्ताचे) पृष्ठवंशी असतात आणि त्यांना उडण्यास मदत करण्यासाठी पंख असतात. सर्व पक्ष्यांचे हृदय चार कक्षांचे असते.

पक्षी त्यांच्या मागच्या दोन पायांवर (द्विपाद) चालतात आणि त्यांचे पुढचे पाय त्यांना उडण्यास सक्षम करण्यासाठी पंखांमध्ये विकसित झाले आहेत किंवा पेंग्विनच्या बाबतीत त्यांना पोहण्यास मदत करण्यासाठी फ्लिपर्स आहेत. तथापि, पंख असलेले सर्व पक्षी उडू शकत नाहीत. Ratite गट हा पक्ष्यांचा एक वैविध्यपूर्ण गट आहे जो उड्डाणविरहित आहे आणि त्यात शहामृग, इमू आणि किवी यांसारखे पक्षी समाविष्ट आहेत.

सर्व पक्षी बाहेरून उबवलेले अंडी घालतात.  काही पक्ष्यांना चार बोटे असतात ज्यात तीन समोर असतात आणि एक पाठीमागे किंवा पोपटांच्या बाबतीत, दोन पुढे आणि दोन मागे निर्देशित करतात. अनेक पक्ष्यांना तीन बोटे असतात किंवा शहामृगासारखी फक्त दोन बोटे असतात. पक्ष्याच्या शरीराचे तापमान ४० अंश सेल्सिअस ते ४४ अंश सेल्सिअस दरम्यान असते जे इतर उबदार रक्ताच्या प्राण्यांपेक्षा जास्त असते.

पक्षी त्यांच्या गळ्यात असलेल्या सिरिंक्स नावाच्या विशिष्ट व्हॉइस बॉक्सचा वापर करून आवाज काढतात. वेगवेगळे पक्षी वेगवेगळे आवाज काढतात. काहींना लहान कॉल्स असतात तर काही पक्षी लांबलचक गाणी तयार करतात जी ट्यूनफुल असतात. काही पक्षी मानवी बोलण्याची नक्कलही करू शकतात.

पक्ष्यांचे पंजे:

पक्ष्यांचे पंजे वेगवेगळ्या प्रकारचे असतात. ऑस्प्रे, फाल्कन आणि गरुड यांसारख्या शिकारी पक्ष्यांना टॅलोन नावाचे तीक्ष्ण, वक्र पंजे असतात जे त्यांना शिकार पकडण्यास आणि वाहून नेण्यास मदत करतात. झाडाच्या खोडांसारख्या उभ्या पृष्ठभागाला चिकटून राहणारे पक्षी जसेकी वुडपेकरसारखे पक्षी त्यांना लांब वक्र पंजे असतात. बदक , गुस आणि हंस यांसारख्या पक्ष्यांचे पाय जाळीदार असतात जे ते पोहण्यासाठी पॅडलसारखे वापरतात.

पक्ष्यांची पिसे:

सर्व पक्ष्यांना पंख असतात ज्याचा वापर ते त्यांना उडण्यास मदत करण्यासाठी तसेच पक्ष्यांना उबदार ठेवण्यासाठी, छलावरण आणि वीण प्रदर्शित करण्यासाठी करतात.  दर १-२ वर्षांनी पिसाळण्याच्या प्रक्रियेद्वारे पिसे नियमितपणे बदलणे आवश्यक आहे. पक्ष्यांच्या पिसांचे ४ प्रकार आहेत :

समोच्च पंख – ही पिसे सर्वात मोठी पिसे आहेत आणि पक्ष्यांच्या शरीराला जवळून झाकून ठेवतात ज्यामुळे पक्षी उड्डाणासाठी अधिक सुव्यवस्थित बनतात. समोच्च पंख देखील पक्ष्यांना त्यांचा रंग आणि आकार देतात आणि ते खूप महत्वाचे आहेत कारण ते पक्ष्यांना सूर्य, वारा आणि पावसापासून संरक्षणाची हमी देतात.

खालची पिसे – हे पिसे पक्ष्यांच्या शरीराजवळील उबदार हवा अडकवण्यास मदत करतात. खालची पिसे मऊ आणि फुगीर असतात आणि समोच्च पिसांपेक्षा आकाराने लहान असतात कारण ते पक्ष्यांना उबदारपणा देतात, त्यांचा वापर मानवांनी वापरल्या जाणार्‍या रजाई आणि उशा भरण्यासाठी केला आहे.

पंखांचे पंख – हे पंख पक्ष्याला हवेच्या प्रवाहांद्वारे उडण्यास मदत करतात.

शेपटीचे पंख – हे पंख पक्ष्यांना त्यांचे उड्डाण नियंत्रित करण्यास आणि दिशा बदलण्यास मदत करतात.

पक्ष्यांवर दिसणारी ब्रिस्टल्स जे ताठ केस असतात जे काही पक्ष्यांच्या डोळ्याभोवती आणि तोंडाभोवती दिसतात आणि कार्य करतात. संरक्षणात्मक केस आणि पावडर पंख जे सतत वाढतात आणि पिसारा स्वच्छ ठेवण्यास मदत करतात.

पंख पक्ष्याचा रंग ठरवतात. फ्लेमिंगोला  खाल्लेल्या क्रस्टेशियन्सपासून त्यांचा चमकदार गुलाबी रंग मिळतो. ते जितके जास्त खातात तितके ते गुलाबी होतात. काही पक्षी त्यांच्या पंखांच्या पृष्ठभागावरील लहान रचनांद्वारे त्यांचे चमकदार रंग प्राप्त करतात जे प्रकाशाच्या फक्त एक तरंगलांबी प्रतिबिंबित करतात.

प्रकाशाद्वारे रंगाची ही घटना केवळ पक्ष्यांसाठीच वैशिष्ट्यपूर्ण नाही, तर मॉर्फो फुलपाखरू भौतिक सूक्ष्म संरचना वापरून निवडक तरंगलांबी प्रतिबिंबित करण्यासाठी त्याचा आकर्षक निळा रंग तयार करते. पक्ष्यांच्या पूर्व ग्रंथींद्वारे तयार होणाऱ्या स्राव तेलामुळे पंख हे पाण्यापासून बचाव करणारे असतात. पक्षी त्यांचे जलरोधक आवरण टिकवून ठेवण्यासाठी त्यांच्या पिसाऱ्याला सतत तेलकट ठेवत असतात.

पक्षी कसे उडतात?

बहुतेक पक्षी जोर आणि उचल निर्माण करण्यासाठी पंख फडफडवून उडतात. उड्डाण करताना, फडफडणारे पंख गोलाकार आणि वर आणि खाली हालचाल करतात आणि त्यांच्या पंखांच्या टिपा वरच्या स्ट्रोकवर पुढे ढकलतात. गुस सारखे काही पक्षी वाऱ्यात धावतात ज्यामुळे उडण्यासाठी पुरेशी लिफ्ट निर्माण होते. रुंद, गोलाकार पंख सर्वोत्तम लिफ्ट आणि प्रवेग देतात. स्वॅलोसारखे लांब, पातळ पंख असलेले पक्षी फक्त उंच ठिकाणांवरून उडतात, हवेच्या प्रवाहांवर पडतात आणि हवा त्यांना वाहून नेते.

पक्षी कोणत्या प्रकारचे आहेत

फ्लाइटलेस पक्षी

पक्ष्यांच्या प्रजातींची एक छोटी प्रजाती पंख असूनही उडू शकत नाही. काही उड्डाण नसलेले पक्षी अन्नाच्या शोधात जमिनीवर धावतात किंवा रेंगाळतात, तर काहींनी पाण्याशी जुळवून घेतले आहे आणि उडण्याऐवजी पोहण्यासाठी त्यांचे पंख वापरतात. जगातील सर्वात मोठा पक्षी म्हणजे उड्डाण नसलेला पक्षी, आफ्रिकेत राहणारा शहामृग. शहामृग २.५-२.७ मीटर उंची मोजू शकतो आणि ४० मैल प्रति तास वेगाने धावणाऱ्या घोड्याइतका वेगाने धावू शकतो.

इमू हा एक उड्डाणहीन पक्षी आहे आणि २ मीटर उंचीपर्यंत पोहोचणारा ऑस्ट्रेलियातील सर्वात मोठा पक्षी आहे. इमू देखील ताशी ३५ मैल वेगाने धावणारे पक्षी आहेत. सर्वात लहान उड्डाण नसलेला पक्षी आयलँड रेल पक्षी आहे ज्याचे वजन फक्त ३५ ग्रॅम आहे आणि त्याचा आकार लहान टोमॅटोसारखा आहे. हे दक्षिण अटलांटिक महासागरातील एका दुर्गम बेटावर राहतात.

पेंग्विन हे उड्डाण नसलेले पक्षी आहेत जे पोहण्यास अनुकूल आहेत. त्यांचे शरीर मोकळे, सुव्यवस्थित शरीर, लहान पाय, जाळीदार पाय आणि त्यांचे पंख फ्लिपर्स बनवण्यासाठी चपटे असतात. पेंग्विन सरळ उभे राहतात आणि जमिनीवर फिरतात, तथापि, ते उत्कृष्ट जलतरणपटू आहेत जे मासे आणि क्रिलची शिकार करताना खोल समुद्रात डुबकी मारण्यास सक्षम असतात. ते ताशी ९ मैल इतक्या वेगाने पोहू शकतात.

रात्रीचे पक्षी:

काही प्रजातींचे पक्षी फक्त रात्रीच्या वेळी शिकार करण्यासाठी आणि खाण्यासाठी बाहेर पडतात. या पक्ष्यांना त्यांच्या निशाचर जीवनासाठी विशेष अनुकूलता आहे. घुबड हे बहुधा प्रसिद्ध रात्रीचे पक्षी आहेत, सुमारे १५० प्रजाती आहेत, ते जगातील बहुतेक भागांमध्ये आढळतात. दिवसा, घुबड झाडाच्या शेंड्यावर किंवा इतर अधिवासात बसतात जेथे त्यांना शोधणे कठीण असते कारण त्यांचे पंख त्यांच्या पार्श्वभूमीसह, विशेषतः झाडे, फांद्या आणि डहाळ्यांसह एकदम त्या झाडाचा किंवा फांदीचा रंग घेतात.

घुबडांचे डोळे मोठे, समोरासमोर असतात जे त्यांना उडताना आणि शिकार करताना अचूक अंतर निर्धारित करण्यास सक्षम करतात. शिकारीमध्ये कीटक आणि लहान उंदीर यांचा समावेश होतो जे संपूर्ण खाल्ले जातात.

इतर रात्रीच्या पक्ष्यांमध्ये नाईटजारचा समावेश आहे ज्यात सुमारे ७० विविध प्रजाती आहेत. नाइटजार हे न्यूझीलंड आणि दक्षिण अमेरिका वगळता जगातील उष्ण भागात आढळतात. ऑइलबर्ड हा आणखी एक रात्रीचा पक्षी आहे जो दक्षिण अमेरिकेतून येतो आणि दिवसा गुहेत राहतो.

तर वाचक बंधूंनो पक्षांबद्दल अजून बरीच काही मनोरंजक माहिती आहे जर तुम्हाला अजून माहिती जाणून घ्यायचे असेल तर आम्हाला कमेंट मध्ये नक्की कळवा व ही माहिती तुम्हाला कशी वाटली ते आम्हाला नक्की कमेंट करून कळवा.

धन्यवाद!!!

FAQ

पक्ष्यांच्या जाती किती आहेत?

जगात पक्ष्यांच्या 11,000 प्रजाती असून भारतात त्यातील 1,300 प्रजाती आढळतात.

पक्ष्यामध्ये विशेष काय आहे?

पक्षी सामाजिक असतात, व्हिज्युअल सिग्नल, कॉल आणि गाण्यांद्वारे संप्रेषण करतात आणि सहकारी प्रजनन आणि शिकार, कळप आणि भक्षकांचा जमाव यासारख्या वर्तनांमध्ये भाग घेतात .

पक्ष्यांचे महत्त्व काय?

निरोगी पर्यावरणात पक्षी महत्त्वाची भूमिका बजावतात. काही अत्यावश्यक आहेत कारण ते फुलांना सुपिकता देणाऱ्या वनस्पतींचे परागकण करतात आणि त्यांना नवीन बियाणे तयार करण्याची परवानगी देतात . ते बिया खातात आणि बाहेर टाकतात, ज्यामुळे झाडे नवीन प्रदेशात पसरतात. ते स्कॅव्हेंजर्स म्हणून देखील कार्य करू शकतात, पोषक तत्वांचा पुन्हा जमिनीत पुनर्वापर करू शकतात.

पक्ष्यांच्या शरीरावर काय असते?

पक्ष्यांचे शरीर सुव्यवस्थित असते जे पंखांनी झाकलेले असते ज्यामुळे उड्डाण दरम्यान हवेचा प्रतिकार कमी होतो. त्यांच्याकडे पोकळ आणि हलकी हाडे असतात. पंख हे अग्रभागाचे हाडाचे भाग आहेत जे हवेत उडण्यास मदत करतात.

माझे नाव सृष्टी आहे आणि मी या ब्लॉग ची संस्थापक आहे. मला माहिती लिहायला खूप आवडतात, म्हणून मी या माझ्या ब्लॉग वर मराठी मध्ये माहिती लिहित असते.

Leave a Comment