महिला सक्षमीकरण वर मराठी निबंध Women Empowerment Essay In Marathi

Women Empowerment Essay In Marathi बद्दल जाणून घेण्यापूर्वी ‘सक्षमीकरण’ म्हणजे काय हे समजून घेतले पाहिजे. ‘सशक्तीकरण’ म्हणजे एखाद्या व्यक्तीची ती क्षमता ज्याद्वारे त्याच्यामध्ये ही क्षमता येते ज्यामध्ये तो त्याच्या आयुष्याशी संबंधित सर्व निर्णय स्वतः घेऊ शकतो. महिला सक्षमीकरणातही आपण त्याच क्षमतेबद्दल बोलत आहोत जिथे महिला कुटुंब आणि समाजाच्या सर्व बंधनातून मुक्त होऊन स्वतःचे निर्णय घेतात.

महिला सक्षमीकरण वर मराठी निबंध Women Empowerment Essay In Marathi

पंडित जवाहरलाल नेहरू यांचे प्रसिद्ध वाक्य ‘जनतेला जागृत करण्यासाठी’ महिलांनी जागृत होणे गरजेचे आहे. तिने एकदा पाऊल टाकले की कुटुंब पुढे सरकते, गाव पुढे सरकते आणि देश विकासाकडे जातो. भारतात महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी सर्वप्रथम समाजातील हुंडाप्रथा, निरक्षरता, लैंगिक हिंसा, असमानता, भ्रूणहत्या, महिलांवरील घरगुती हिंसाचार, बलात्कार, यासारख्या समाजातील त्यांच्या हक्क आणि मूल्यांचा घात करणाऱ्या सर्व राक्षसी विचारसरणीचा नाश करणे आवश्यक आहे. वेश्याव्यवसाय, मानवी तस्करी आणि इतर असे विषय.

लिंगभेदामुळे राष्ट्रामध्ये सांस्कृतिक, सामाजिक, आर्थिक आणि शैक्षणिक फरक निर्माण होतात जे देशाला मागे ढकलतात. भारतीय राज्यघटनेत अंतर्भूत समानतेचा अधिकार सुनिश्चित करण्यासाठी अशा वाईट गोष्टींचे उच्चाटन करण्यासाठी महिलांचे सक्षमीकरण हा सर्वात प्रभावी मार्ग आहे.

लैंगिक समानतेला प्राधान्य दिल्याने संपूर्ण भारतात महिला सक्षमीकरणाला चालना मिळाली आहे. महिला सक्षमीकरणाचे उच्च ध्येय साध्य करण्यासाठी प्रत्येक कुटुंबात लहानपणापासूनच त्याचा प्रचार आणि प्रसार केला पाहिजे. महिलांनी शारिरीक, मानसिक आणि सामाजिकदृष्ट्या मजबूत असणे गरजेचे आहे.

लहानपणापासूनच घरातून उत्तम शिक्षण सुरू होऊ शकत असल्याने महिलांच्या उत्थानासाठी निरोगी कुटुंबाची गरज आहे जी राष्ट्राच्या सर्वांगीण विकासासाठी आवश्यक आहे. आजही अनेक मागास भागात निरक्षरता, असुरक्षितता आणि पालकांची दारिद्रय़ यामुळे लवकर विवाह आणि मूल जन्माला घालण्याची प्रथा आहे. महिलांना बळकट करण्यासाठी, अत्याचार, लैंगिक भेदभाव, सामाजिक अलगाव आणि महिलांवरील हिंसाचार रोखण्यासाठी सरकार अनेक पावले उचलत आहे.

महिलांच्या समस्यांवर योग्य तोडगा काढण्यासाठी, महिला आरक्षण विधेयक मंजूर करणे अत्यंत आवश्यक आहे – १०८वी घटनादुरुस्ती, यामुळे संसदेत महिलांचा ३३% हिस्सा सुनिश्चित केला जातो. इतर भागातही महिलांना सक्रिय सहभागी करून घेण्यासाठी काही टक्के जागा राखीव ठेवण्यात आल्या आहेत.

महिलांच्या खऱ्याखुऱ्या विकासासाठी सरकारला मागासलेल्या ग्रामीण भागात जावे लागेल आणि तिथल्या महिलांना सरकारकडून मिळणाऱ्या सुविधा आणि त्यांच्या हक्कांची जाणीव करून द्यावी लागेल जेणेकरून त्यांचे भविष्य चांगले होईल. महिला सक्षमीकरणाचे स्वप्न साकार करण्यासाठी मुलींचे आणि त्यांच्या शिक्षणाचे महत्त्व जगभर सांगण्याची गरज आहे.

महिला सक्षमीकरण वर मराठी निबंध Women Empowerment Essay In Marathi ( ४०० शब्दांत )

लैंगिक असमानता ही भारतातील मुख्य सामाजिक समस्या आहे ज्यामध्ये पुरुष प्रधान देशात महिला मागे पडत आहेत. स्त्री-पुरुष समानतेवर आणण्यासाठी महिला सक्षमीकरणाला गती देण्याची गरज आहे. सर्व क्षेत्रातील महिलांच्या उत्थानाला राष्ट्राच्या प्राधान्यक्रमात समाविष्ट केले पाहिजे. महिला आणि पुरुषांमधील असमानता अनेक समस्यांना जन्म देते ज्या राष्ट्राच्या विकासात मोठा अडथळा बनू शकतात.

समाजात त्यांना पुरुषांइतकेच महत्त्व मिळाले पाहिजे हा स्त्रियांचा जन्मसिद्ध हक्क आहे. खऱ्या अर्थाने सक्षमीकरण घडवून आणायचे असेल तर महिलांनी त्यांच्या हक्कांबाबत जागरूक असले पाहिजे. केवळ घरगुती आणि कौटुंबिक जबाबदाऱ्याच नव्हे तर महिलांनी प्रत्येक क्षेत्रात सक्रिय आणि सकारात्मक भूमिका बजावली पाहिजे. त्यांनाही त्यांच्या आजूबाजूला आणि देशात घडणाऱ्या घडामोडी जाणून घ्याव्यात.

महिला सक्षमीकरणात ही शक्ती आहे की त्या समाजात आणि देशात खूप बदल घडवू शकतात. समाजातील कोणत्याही समस्येला ती पुरुषांपेक्षा चांगल्या पद्धतीने सामोरे जाऊ शकते. जास्त लोकसंख्येमुळे देशाचे आणि कुटुंबाचे होणारे नुकसान तिला चांगले समजते. उत्तम कुटुंब नियोजनामुळे तो देशाची आणि कुटुंबाची आर्थिक स्थिती सांभाळण्यास पूर्णपणे सक्षम आहे. पुरुषांच्या तुलनेत, स्त्रिया कौटुंबिक असो वा सामाजिक हिंसाचार प्रभावीपणे हाताळण्यास सक्षम असतात.

महिला सक्षमीकरणाच्या माध्यमातून स्त्री-पुरुष प्रभाव असलेल्या देशाच्या जागी स्त्री-पुरुष समानतेची मजबूत अर्थव्यवस्था असलेल्या देशाची जागा घेणे शक्य आहे. महिला सक्षमीकरणाच्या मदतीने कुटुंबातील प्रत्येक सदस्याचा विकास फार कष्ट न करता सहज करता येतो. कुटुंबातील प्रत्येक गोष्टीसाठी एक स्त्री अत्यंत जबाबदार मानली जाते, म्हणून ती सर्व समस्या चांगल्या प्रकारे सोडवू शकते. महिला सक्षमीकरणाने संपूर्ण समाज आपोआप सक्षम होईल.

मानवी, आर्थिक किंवा पर्यावरणाशी संबंधित कोणत्याही लहान-मोठ्या समस्येवर महिला सक्षमीकरण हा उत्तम उपाय आहे. गेल्या काही वर्षांत महिला सक्षमीकरणाचा लाभ आपल्याला मिळत आहे. स्त्रिया त्यांच्या आरोग्य, शिक्षण, नोकरी आणि कुटुंब, देश आणि समाजाप्रती जबाबदारी याविषयी अधिक जागरूक असतात. ती प्रत्येक क्षेत्रात ठळकपणे भाग घेते आणि तिची आवड दाखवते. अखेर अनेक वर्षांच्या संघर्षानंतर त्यांना योग्य मार्गावर चालण्याचा हक्क मिळत आहे.

राष्ट्रातील लैंगिक भेदभाव सांस्कृतिक,सामाजिक, आर्थिक आणि शैक्षणिक फरक घेउन येतो.

स्त्री-पुरुष समानतेला प्राधान्य भारतातील महिला सक्षमीकरणाला प्रोत्साहन सापडले आहेत.

स्त्री आणि पुरुष समान आणण्यासाठी महिला सक्षमीकरणाला गती देण्यासाठी आवश्यक आहे.

सर्व क्षेत्रात महिलांची उन्नती प्राधान्य असावे.

स्त्री आणि पुरुष समानता अनेक समस्यांना जन्म देते.

महिला सक्षमीकरण आणण्यासाठी त्यांच्या हक्कांबद्दल जागरूक राहण्यासाठी गरज आहे.

भारत सरकारद्वारे महिला सक्षमीकरण यासाठी अनेक योजना राबविल्या जातात.

महिलांचे सक्षमीकरण करून संपूर्ण समाज आपण स्वत: ला सक्षम केले जाईल.

महिला सक्षमीकरणाचे स्वप्न साकार करायच्या साठी मुलींचे महत्त्व आणि त्यांचे शिक्षणाला चालना देण्याची गरज आहे.

महिला सक्षमीकरण वर मराठी निबंध Women Empowerment Essay In Marathi ( ५०० शब्दांत )

महिला सक्षमीकरण म्हणजे काय?

महिला सक्षमीकरणाची व्याख्या अगदी सोप्या शब्दात करता येते की ती महिलांना सामर्थ्यवान बनवते ज्यामुळे त्या त्यांच्या जीवनाशी संबंधित प्रत्येक निर्णय स्वतः घेऊ शकतात आणि कुटुंब आणि समाजात चांगले जगू शकतात. महिला सक्षमीकरण म्हणजे त्यांना समाजात त्यांचे खरे अधिकार मिळवून देणे.

भारतात महिला सक्षमीकरणाची गरज का आहे?

महिला सक्षमीकरणाची गरज निर्माण झाली कारण भारतामध्ये प्राचीन काळापासून लैंगिक असमानता होती आणि पुरुष प्रधान समाज होता. महिलांना त्यांच्याच कुटुंबाकडून आणि समाजाकडून अनेक कारणांनी दडपण्यात आले आणि कुटुंबात आणि समाजात त्यांच्यावर अनेक प्रकारच्या हिंसाचार आणि भेदभावाला सामोरे जावे लागले, हे केवळ भारतातच नाही तर इतर देशांमध्येही दिसून येते. स्त्रियांसाठी, समाजात प्राचीन काळापासून चालत आलेल्या चुकीच्या आणि जुन्या प्रथा नव्या रूढी-परंपरेत ढकलल्या गेल्या.

भारतीय समाजात महिलांना सन्मान देण्यासाठी आई, बहीण, मुलगी, पत्नी या रूपात महिलांची पूजा करण्याची परंपरा आहे, परंतु याचा अर्थ केवळ महिलांची पूजा करूनच देशाच्या विकासाची गरज पूर्ण होईल असे नाही. . आज देशाच्या निम्म्या लोकसंख्येला म्हणजेच महिलांना प्रत्येक क्षेत्रात सक्षम बनवण्याची गरज आहे, जी देशाच्या विकासाचा आधार बनेल.

भारत हा एक प्रसिद्ध देश आहे ज्याने ‘विविधतेत एकता’ हा मुहूर्त सिद्ध केला आहे, जिथे भारतीय समाजात विविध धर्माचे लोक राहतात. प्रत्येक धर्मात स्त्रियांना वेगळे स्थान दिले गेले आहे जे लोकांच्या डोळ्यावर झाकणारा मोठा पडदा आणि अनेक वर्षांपासून रोल मॉडेल म्हणून स्त्रियांवर अनेक चुकीच्या कृती (शारीरिक आणि मानसिक) चालू ठेवण्यास मदत करत आहे.

प्राचीन भारतीय समाजात सती प्रथा, नगर वधू प्रथा, हुंडा प्रथा, लैंगिक हिंसा, कौटुंबिक हिंसा, गर्भात मुलींची हत्या, पर्दा प्रथा, कामाच्या ठिकाणी लैंगिक शोषण, बालमजुरी, बालविवाह आणि देवदासी प्रथा इत्यादी भेदभाव करणाऱ्या प्रथा होत्या. अशा अपप्रवृत्तींचे कारण पितृसत्ताक समाज आणि पुरुष श्रेष्ठता मानसशास्त्र आहे.

कुटुंबातील पुरुषांचे सामाजिक-राजकीय अधिकार (काम करण्याचे स्वातंत्र्य, शिक्षणाचा अधिकार इ.) पूर्णपणे प्रतिबंधित करण्यात आले होते. महिलांविरुद्धच्या काही वाईट प्रथा खुल्या मनाच्या लोकांनी आणि महान भारतीय लोकांनी काढून टाकल्या ज्यांनी महिलांविरुद्ध भेदभाव करणाऱ्या कृतींसाठी आवाज उठवला. राजा राम मोहन रॉय यांच्या सततच्या प्रयत्नांमुळेच इंग्रजांना सती प्रथा बंद करण्यास भाग पाडले गेले.

नंतर इतर भारतीय समाजसुधारकांनी (ईश्‍वरचंद्र विद्यासागर, आचार्य विनोभा भावे, स्वामी विवेकानंद इ.) यांनीही आवाज उठवला आणि महिलांच्या उत्थानासाठी कठोर संघर्ष केला. भारतातील विधवांची स्थिती सुधारण्यासाठी ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांनी विधवा पुनर्विवाह कायदा १८५६ सुरू केला.

गेल्या काही वर्षांत, लैंगिक असमानता आणि महिलांवरील वाईट प्रथा दूर करण्यासाठी सरकारने अनेक घटनात्मक आणि कायदेशीर अधिकार तयार केले आहेत आणि त्यांची अंमलबजावणी केली आहे. मात्र, एवढा मोठा प्रश्न सोडवण्यासाठी महिलांसह सर्वांच्या सततच्या सहकार्याची गरज आहे.

आधुनिक समाज महिलांच्या हक्कांबाबत अधिक जागरूक आहे, परिणामी अनेक स्वयं-सहायता गट आणि स्वयंसेवी संस्था या दिशेने काम करत आहेत. महिला अधिक मोकळ्या मनाच्या आहेत आणि सर्व आयामांमध्ये त्यांचे हक्क मिळवण्यासाठी सामाजिक बंधने तोडत आहेत. मात्र, गुन्हेगारी सोबतच जाते.

महिलांना कायदेशीर अधिकारांसह सक्षम करण्यासाठी संसदेने पारित केलेले काही कायदे आहेत – समान मोबदला कायदा १९७६, हुंडा प्रतिबंध कायदा १९६१, अनैतिक वाहतूक (प्रतिबंध) कायदा १९५६, गर्भधारणा वैद्यकीय समाप्ती कायदा १९८७, बालविवाह प्रतिबंध कायदा २००६, लिंग चाचणी. (गैरवापराचे नियंत्रण आणि प्रतिबंध) कायदा १९९४, कामाच्या ठिकाणी महिलांचा लैंगिक छळ कायदा २०१३.

निष्कर्ष

भारतीय समाजात खर्‍या अर्थाने महिला सक्षमीकरण घडवून आणण्यासाठी, समाजातील पुरुषसत्ताक आणि पुरुषप्रधान व्यवस्था असलेल्या महिलांवरील वाईट प्रथांची मुख्य कारणे समजून घेणे आणि दूर करणे आवश्यक आहे. महिलांविरोधातील जुनी विचारसरणी बदलून घटनात्मक आणि कायदेशीर तरतुदींमध्येही बदल घडवून आणण्याची गरज आहे.

हे निबंध सुद्धा अवश्य वाचा :-

• Essay On Bank In Marathi
• Essay On Election In Marathi
• Essay On Yoga In Marathi
• Child Labour Essay In Marathi
• Doordarshan Essay In Marathi
• Essay On Metro Rail In Marathi
• Essay On World Wildlife Day In Marathi
• My Country India Essay In Marathi

FAQ